દીપોત્સવી અંકની પ્રસ્તાવના : સ્વામી કૃષ્ણસખાનંદ

રામકૃષ્ણ મિશનની સ્થાપના એ ધર્મ અને માનવતાના ઇતિહાસમાં એક મહત્ત્વનો પડાવ છે. પાપી, તાપી, પદદલિતો માટે રોવાવાળા તો ઘણા છે; પોતાનું અન્ન ત્યજી એમને એક મૂઠી અનાજ અને અંગ ઢાંકવા માટે બે કાપડ આપવાવાળા સંતો-ગૃહસ્થોની વાતો આપણને અનુપ્રેરિત પણ કરે છે; પરંતુ પોતાનું સર્વસ્વ ત્યજી, એક માત્ર ઈશ્વરના નામનું ભાથું બાંધી, માનવમાં પ્રભુ-પરમેશ્વરનું પ્રતિબિંબ નિહાળી, મન-પ્રાણ ઢાળી ગરીબ-ગુરબાઓની પૂજા કરવાવાળો આ એક માત્ર સંન્યાસી સંઘ છે.

18, ફેબ્રુઆરી, 1836ના રોજ હતોત્સાહિત ગુલામ ભારતની પુણ્યધરા પર નવપ્રભાતના નિનાદ સમી શુભ ઘડી આવી ઉપસ્થિત થઈ. સૃષ્ટિ, સ્થિતિ, પ્રલયના સ્વામી; ઈશ્વર સ્વયં, શ્રીરામ અને શ્રીકૃષ્ણના ઉપદેશોના જ્યોતિર્ધર પ્રભુ શ્રીરામકૃષ્ણ પોતાની મોહક લીલાનું આસ્વાદન કરાવવા, કામ-ક્રોધ-લોભ-મદ-મોહ-મત્સરરૂપી રિપુદમન કરવા, અને શુદ્ધ-સાત્ત્વિક સબળ એકનિષ્ઠ સંન્યાસીઓનો સંઘ પ્રતિષ્ઠિત કરવા મનુષ્યદેહ ધારણ કરી સાહિત્ય, સંસ્કૃતિ, અને આધ્યાત્મિકતાના સ્રોતસમા બંગાળના એક નાનકડા ગ્રામમાં પુનઃ પધાર્યા.

શ્રીરામકૃષ્ણના જીવન અને ઉપદેશોના સહારે 1 મે, 1897ના રોજ તેઓના પ્રધાન શિષ્ય, વિશ્વવિજયી સ્વામી વિવેકાનંદે રામકૃષ્ણ મિશનની સ્થાપના કરી હતી. આજે, સવાસો વર્ષ બાદ, આપણી સંસ્થા આ સેવાકાર્યોમાં અગ્રણીના રૂપમાં ઊભરી ચૂકી છે. અનેક મહાપુરુષો અને સંસ્થાઓએ મિશનથી પ્રભાવિત થઈને પોતપોતાનો સેવાયજ્ઞ આરંભ્યો છે. આવો, આપણે રામકૃષ્ણ મિશનના સેવાપથે ચાલતાં ચાલતાં ઐતિહ્યના કેટલાક મહત્ત્વના પ્રસંગો મમળાવીએ; આવો, આપણે જાણીએ કયા હતા આ મિશનની સ્થાપના સુધી લઈ જનાર પડાવો.