Religion is not in books, nor in theories, nor in dogmas, nor in talking, not even in reasoning. It is being and becoming. Ay, my friends, until each one of you has become a Rishi and come face to face with spiritual facts, religious life has not begun for you. Until the superconscious opens for you, religion is mere talk, it is nothing but preparation. (Complete Works of Swami Vivekananda, Vol. 3, Pg. 253)

शास्त्र- ग्रन्थों में धर्म नहीं होता, अथवा सिद्धान्तों, मतवादों, चर्चाओं तथा तार्किक उक्तियों में भी धर्म की प्राप्ति नहीं होती । धर्म तो स्वयं साक्षात्कार करने की वस्तु है । ऋषि होना होगा । ऐ मेरे मित्रो, जब तक तुम ऋषि नहीं बनोगे, जब तक आध्यात्मिक सत्य के साथ साक्षात्‌ नहीं होगा, निश्चय है कि तब तक तुम्हारा धार्मिक जीवन आरम्भ नहीं हुआ | जब तक तुम्हारी यह अतिचेतन (ज्ञानातीत) अवस्था आरम्भ नहीं होती, तब तक धर्म केवल कहने ही की बात है, तब तक यह केवल धर्म-प्राप्ति के लिए तैयार होना ही है ।

ધર્મ પુસ્તકોમાં નથી; નથી તે સિદ્ધાંતોમાં, નથી ધાર્મિક માન્યતાઓમાં, નથી વાતોમાં કે નથી વાદવિવાદમાં. ધર્મ એટલે હોવું અને થવું. મારા મિત્રો ! જ્યાં સુધી તમારામાંનો દરેકેદરેક ઋષિ થાય નહીં અને આધ્યાત્મિક અનુભવ પ્રત્યક્ષ કરે નહીં, ત્યાં સુધી તમારા આધ્યાત્મિક જીવનની શરૂઆત જ થઈ ન ગણાય. જયાં સુધી અતીન્દ્રિય તુરીયાવસ્થા તમારે માટે ખુલ્લી થાય નહીં ત્યાં સુધી ધર્મ માત્ર વાતો જ છે, પૂર્વતૈયારી સિવાય બીજું કંઈ નથી… (સ્વામી વિવેકાનંદ ગ્રંથમાળા ભાગ. ૪ પૃ. ૧૩૮)

শাস্ত্রপাঠ করিলেই ধর্মলাভ হয় না; বা মতমতান্তর ও বচন দ্বারা, এমন কি যুক্তিতর্ক-বিচার দ্বারাও ধর্মলাভ হয় না। ধর্ম সাক্ষাৎ করিতে হইবে—ঋষি হইতে হইবে। বন্ধুগণ, যতদিন না তোমাদের প্রত্যেকেই ঋষি হইতেছ, যতদিন না আধ্যাত্মিক সত্য সাক্ষাৎ করিতেছ, ততদিন তোমাদের ধর্মজীবন আরম্ভ হয় নাই, জানিবে। যতদিন না অতীন্দ্রিয় অনুভূতির দ্বার খুলিয়া যায়, ততদিন তোমার পক্ষে ধর্ম কেবল কথার কথা মাত্র, ততদিন কেবল ধর্মলাভের জন্য প্রস্তুত হইতেছ মাত্র…

ఆధ్యాత్మిక ధర్మం పుస్తకాల్లో లేదు. సిద్ధాంతాలలో లేదు. విధివాక్యాలలో లేదు; ఉపన్యాసాలలో లేదు; తర్కంలో లేదు; అది ‘స్థితి’, ‘సిద్ధు’ లలో ఉంది. మిత్రులారా! మీలో ప్రతివాడు ఋషియై, ఆధ్యాత్మిక సత్యాలను ప్రత్యక్షంచేసికొనే వరకు, ఆధ్యాత్మిక జీవనం ప్రారంభంకానట్లే. అతీంద్రియ దశ మీకు కలిగే వరకు, ఆధ్యాత్మిక జీవనమనేది వట్టి అర్థం లేని మాటే! అదంతా సాధనవంటి దనవచ్చు.

ଶାସ୍ତ୍ରପାଠରେ ଧର୍ମଲାଭ ହୁଏ ନାହିଁ, ଅଥବା ମତ ମତାନ୍ତର ଦ୍ବାର କିମ୍ବା ପ୍ରବଚନରେ ଏପରିକି ଯୁକ୍ତିତର୍କ ବିଚାରଦ୍ବାରା ମଧ୍ୟ ଧର୍ମଲାଭ ହୁଏ ନାହିଁ । ଧର୍ମକୁ ସାକ୍ଷାତ୍କାର କରିବାକୁ ହେବ—ଋଷି ହେବାକୁ ପଡ଼ିବ । ବନ୍ଧୁଗଣ, ଯେତେଦିନ ତୁମମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ପ୍ରତ୍ୟେକେ ଋଷି ନ ହୋଇଛି, ଯେତେଦିନ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ସତ୍ୟ ସାକ୍ଷାତ୍କାର ନ କରିଛ, ସେତେଦିନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ତୁମର ଧର୍ମଜୀବନ ଆରମ୍ଭ ହୋଇ ନାହିଁ ବୋଲି ଜାଣିବ । ଯେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସମ୍ୟକ୍ ଜ୍ଞାନ ତୁମଠାରେ ଉନ୍ମେଷ ନ ହୋଇଛି, ସେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଧର୍ମ କେବଳ କଥାର କଥା ମାତ୍ର, ସେପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କେବଳ ଧର୍ମଲାଭ ପାଇଁ ତୁମେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେଉଛ ମାତ୍ର ।