I was asked by a young lady in London, “What have you Hindus done? You have never even conquered a single nation.” That is true from the point of view of the Englishman, the brave, the heroic, the Kshatriya…but from ours it is quite the opposite. If I ask myself what has been the cause of India’s greatness, I answer, because we have never conquered. That is our glory. (Complete Works of Swami Vivekananda, Vol. 3, Pg. 273)
लन्दन में किसी युवती ने मुझसे पूछा, “तुम हिन्दुओं ने क्या किया ? तुमने कभी किसी भी जाति को नहीं जीत पाया है ।” अंग्रेज जाति की दृष्टि में – वीर साहसी, क्षत्रियप्रकृति अंग्रेज़ जाति की दृष्टि में… (यह) सर्वश्रेष्ठ गौरव की बात समझी जाती है। यह उनके दृष्टिबिन्दु से सत्य भले ही हो, किन्तु हमारी दृष्टि इसके बिल्कुल विपरीत है । जब मैं अपने मन से यह प्रश्न करता हूँ कि भारत के श्रेष्ठत्व का क्या कारण है, तब मुझे यह उत्तर मिलता है कि हमने कभी दूसरी जाति पर विजय प्राप्त नहीं की, यही हमारा महान् गौरव है।
લંડનમાં એક જુવાન બાઈએ મને પૂછ્યું : ‘તમે હિંદુઓએ શું કર્યું છે? તમે કદી એક પણ પ્રજાને જીતી નથી.’ બહાદુર, શૂરવીર, ક્ષત્રિય અંગ્રેજ પ્રજાની દૃષ્ટિએ એ સાચું છે… પરંતુ આપણા દૃષ્ટિબિંદુ પ્રમાણે એ સાવ ઊલટું છે. જો હું મારી જાતને પૂછું કે ભારતની મહત્તાનું કારણ શું છે, તો હું તરત ઉત્તર આપું કે આપણે કદી પણ બીજાને જીત્યા નથી. તે જ આપણો મહિમા છે. (સ્વામી વિવેકાનંદ ગ્રંથમાળા ભાગ. ૪ પૃ. ૧૮૧)
লণ্ডনে জনৈকা মহিলা আমাকে জিজ্ঞাসা করিয়াছিলেন, ‘তোমরা হিন্দুরা কি করিয়াছ? তোমরা কখন একটি জাতিকেও জয় কর নাই!’ ইংরেজ জাতির পক্ষে—বীর, সাহসী, ক্ষত্রিয়প্রকৃতি ইংরেজ জাতির পক্ষে এ কথা শোভা পায়…কিন্তু আমাদের দৃষ্টিতে ঠিক বিপরীত। যখন আমি আমার মনকে জিজ্ঞাসা করি, ‘ভারতের শ্রেষ্ঠত্বের কারণ কি?’ উত্তর পাই, ‘কারণ এই যে, আমরা কখনও অপর জাতিকে জয় করি নাই।’ ইহাই আমাদের গৌরব।
లండన్ నగరంలో ఒక తరుణీమణి నన్ను (స్వామి వివేకానంద) అడిగింది. శూరుడు, వీరుడు, క్షత్రియుడు అయిన ఆంగ్లేయుని దృక్పథంనుండి చూస్తే ఆ మాట నిజమే! ఒకడు ఇంకొకని – మీద సాధించిన విజయం మహా ఘనకార్యమే! వాని దృష్టిలో అది సత్యమే! కాని మన దృష్టికి అది అందుకు వ్యతిరేకమై కనిపిస్తుంది. హిందూ దేశం గొప్పతనానికి కారణమేమి? అని నన్ను నేను ప్రశ్నించుకొన్నప్పుడు, మనమెన్నడూ ఇతరులపై పడి జయించకుండటమే అని సమాధానంతోస్తుంది. అదే మన ఘనత!
ଲଣ୍ଡନସ୍ଥ ଜନୈକା ଯୁବତୀ ମୋତେ ପ୍ରଶ୍ନ କରିଥିଲେ, ‘ତୁମେ ହିନ୍ଦୁମାନେ କ’ଣ କରିଛ ? ତୁମେ ଗୋଟିଏ ହେଲେ ଜାତିକୁ ଜୟ କରି ନାହଁ !’ ବୀର, ସାହସୀ, କ୍ଷତ୍ରିୟପ୍ରକୃତି—ଇଂରେଜ ଜାତି ପକ୍ଷରେ ଏକଥା ଶୋଭା ପାଏ … କିନ୍ତୁ ଆମ ଦୃଷ୍ଟିରେ ଏହା ଠିକ୍ ବିପରୀତ । ଯେତେବେଳେ ମୁଁ ମୋର ମନକୁ ପ୍ରଶ୍ନ କରେ; ଭାରତର ଶ୍ରେଷ୍ଠତ୍ଵର କାରଣ କ’ଣ, ମୁଁ ତାହାର ଏହି ଉତ୍ତର ପାଏ, ‘ଏହାର କାରଣ ଏହି ଯେ, ଆମେ କେବେ ଅନ୍ୟ ଜାତିକୁ ଜୟ କରି ନାହୁଁ ।’ ଏହା ହିଁ ଆମର ମହାଗୌରବ ।