If the principles are there, the persons [avatars] will come by the thousands and millions. If the principle is safe, persons like Buddha will be born by the hundreds and thousands. But if the principle is lost and forgotten and the whole of national life tries to cling round a so-called historical person, woe unto that religion, danger unto that religion! (Complete Works of Swami Vivekananda, Vol. 3, Pg. 280)

यदि तत्त्व बने रहे तो व्यक्ति (अवतार) एक नहीं, हज़ारों और लाखों की संख्या में पैदा होंगे । यदि तत्त्व बचा रहा तो बुद्ध जैसे सैकड़ों और हज़ारों पुरुष पैदा होंगे, परन्तु यदि तत्त्व का नाश हुआ और वह भुला दिया गया एवं सारी जाति का जीवन तथाकथित ऐतिहासिक व्यक्ति पर ही निर्भर रहने में प्रयलतशील रहे, तो उस धर्म के सामने आपदाएँ और खतरे हैं ।

જો સિદ્ધાંતો હશે તો વ્યક્તિઓ (અવતારો) તો હજારો ને લાખોની સંખ્યામાં ઊભી થશે. જો સિદ્ધાંત સાબૂત હશે તો બુદ્ધના જેવી વ્યક્તિઓ હજારો અને લાખોની સંખ્યામાં જન્મ લેશે. પરંતુ જો સિદ્ધાંત જ ગુમ થઈ જાય ને ભુલાઈ જાય અને સમગ્ર રાષ્ટ્રીય જીવન જો એક કહેવાતી ઐતિહાસિક વ્યક્તિની આસપાસ વીંટળાઈ રહેવાનો પ્રયાસ કરે તો એ ધર્મનું આવી જ બન્યું ! એ ધર્મને માથે ભય તોળાઈ રહ્યો જ સમજવો !

যদি ঐ তত্ত্বগুলি অবিকৃত থাকে, তবে শত সহস্র মহাপুরুষের, শত সহস্র বুদ্ধের অভ্যুদয় হইবে। কিন্তু যদি ঐ তত্ত্বগুলি লোপ পায়, যদি মানুষ ঐগুলি ভুলিয়া যায়, আর সমগ্র জাতীয় জীবন তথাকথিত কোন ঐতিহাসিক ব্যক্তির মত অবলম্বন করিয়া চলিতে যায়, তবে সেই ধর্মের অবনতি অনিবার্য, সেই ধর্মের বিপদ অবশ্যম্ভাবী।

సిద్ధాంతాలు సుస్థిరంగా వుంటే, ఇలాంటి నరులనేకులు [అవతారాలు] వేలకొద్దీ, లక్షల కొద్దీ రాగలరు! ధర్మసిద్ధాంతం సురక్షితమై నిలిస్తే, బుద్ధునిలాంటి పురుషులు వందలకొద్దీ, వేలకొద్దీ పుట్టుకొని రాగలరు! కాని సిద్ధాంతం ధ్వంసమై, మరపున పడిపోయి, జాతీయ జీవితమంతా, ఎవరో ఒక ‘చారిత్రక పురుషుని’ చుట్టూ అల్లుకొని ఉండాలని చూస్తే ఆ మతానికి వినాశం తప్పదు.

ଯଦି ଏହି ତତ୍ତ୍ବଗୁଡ଼ିକ ଅବିକୃତ ରହେ, ତେବେ ଶତସହସ୍ର ମହାପୁରୁଷଙ୍କର, ଶତ ସହସ୍ର ବୁଦ୍ଧଙ୍କର ଅଭ୍ୟୁଦୟ ହେବ । କିନ୍ତୁ ଯଦି ଏହି ତତ୍ତ୍ବଗୁଡ଼ିକ ଲୋପପାଏ, ଯଦି ଏଗୁଡ଼ିକ ବିସ୍ତୃତ ହୋଇଯାଏ ଏବଂ ସମଗ୍ର ଜାତୀୟଜୀବନ ତଥାକଥ୍ତ କୌଣସି ଐତିହାସିକ ମତାନୁଯାୟୀ ପରିଚାଳିତ ହୁଏ, ତେବେ ସେହି ଧର୍ମର ଅବନତି ଅନିବାର୍ଯ୍ୟ । ସେହି ଧର୍ମର ବିପଦ ଅବଶ୍ୟମ୍ଭାବୀ ।