To tell you the truth, the more I am getting popularity and facility in speaking, the more I am getting fed up. My last address was the best I ever delivered. …the audience remained almost spellbound, so much so that it was after the lecture that I found I had spoken so long. A speaker always feels the uneasiness or inattention of the audience. Lord save me from such nonsense, I am fed up. (Complete Works of Swami Vivekananda, Vol. 8, Pg. 301)
সত্য কথা বলতে কি, যতই আমি জনপ্রিয় হচ্ছি এবং আমার বাগ্মিতার উৎকর্ষ হচ্ছে, ততই আমার অস্বস্তি বোধ হচ্ছে। এ-যাবৎ যতগুলি বক্তৃতা দিয়েছি, তার মধ্যে শেষেরটাই সবচেয়ে ভাল। …শ্রোতারা এমন মন্ত্রমুগ্ধ হয়ে যান যে, বক্তৃতা শেষ হয়ে যাবার পর আমি জানতে পারলাম—এত দীর্ঘকাল ধরে বলেছি। শ্রোতার অমনোযোগ বা চাঞ্চল্য বক্তার অগোচর থাকে না। যাক, এ সব বাজে জিনিষ থেকে ভগবান আমাকে রক্ষা করুন—আমার আর এ সব ভাল লাগে না।
સાચું કહું તો ભાષણ કરવાની વિશેષ સરળતા અને લોકપ્રિયતા મને જેમ જેમ મળતી જાય છે, તેમ તેમ મને તેનો કંટાળો આવતો જાય છે. મેં જે છેલ્લું ભાષણ કર્યું તે મારાં બધાં ભાષણોમાં સર્વોત્કૃષ્ટ હતું. …અને શ્રોતાગણ પણ એટલો બધો મંત્રમુગ્ધ બની રહ્યો હતો કે ભાષણ પૂરું કર્યા પછી જ મને ભાન આવ્યું કે હું ઘણો લાંબો વખત બોલ્યો છું. શ્રોતાગણની બેચેની કે બેધ્યાનપણાની વક્તાને તરત જ ખબર પડી જાય છે. આવી મૂર્ખાઈમાંથી પ્રભુ મને બચાવે; હું તો એનાથી ગળે આવી ગયો છું.
वास्तव में ज्यों ज्यों मुझे लोकप्रियता मिलती जा रही है और बोलने में आसानी होती जा रही है, त्यों त्यों मैं ऊबता जा रहा हूँ । मेरे सभी व्याख्यानों में मेरा पिछला व्याख्यान ही सबसे अच्छा था । …और श्रोतागण ऐसे मन्त्रमुग्ध बैठे रहे कि व्याख्यान के अन्त में ही चलकर मैं समझ सका कि मैं इतनी देर तक बोलता रहा । वक्ता को सदा ही श्रोताओं की अस्थिरता और ध्यानाभाव का एहसास हो जाता है । प्रभु मुझे इन व्यर्थ की बातों से बचायें, मैं इनसे ऊब चुका हूँ ।
మీకు నిజం చెప్పుతున్నాను. నాకు ఖ్యాతి, వక్తృత్వంలో సౌలభ్యం చేకూరేకొద్దీ ఈ ఉపన్యాసాలపట్లే వెగటుపుట్టుతోంది. నా కడపటి ప్రసంగం నేనింతవరకు చేసిన ప్రసంగాలన్నిటిలో అత్యుత్తమమైంది. ‘పామర్’ గారు పరమానందుడయ్యారు. శ్రోతలందరు మంత్రముగ్ధులయ్యారు. ప్రసంగమైన తర్వాతనే అంతసేపు మాట్లాడానా అనే స్పృహ నాకు కల్గింది. శ్రోతలు పరాకుచెందినా, అశ్రద్ధ చూపినా వక్తకు చిరాకుగా ఉంటుంది. ఓ ప్రభూ! నన్నీ చిరాకులనుండి కాపాడు. నాకు మొకం మొత్తింది.
మీకు నిజం చెప్పుతున్నాను. నాకు ఖ్యాతి, వక్తృత్వంలో సౌలభ్యం చేకూరేకొద్దీ ఈ ఉపన్యాసాలపట్లే వెగటుపుట్టుతోంది. నా కడపటి ప్రసంగం నేనింతవరకు చేసిన ప్రసంగాలన్నిటిలో అత్యుత్తమమైంది. ‘పామర్’ గారు పరమానందుడయ్యారు. శ్రోతలందరు మంత్రముగ్ధులయ్యారు. ప్రసంగమైన తర్వాతనే అంతసేపు మాట్లాడానా అనే స్పృహ నాకు కల్గింది. శ్రోతలు పరాకుచెందినా, అశ్రద్ధ చూపినా వక్తకు చిరాకుగా ఉంటుంది. ఓ ప్రభూ! నన్నీ చిరాకులనుండి కాపాడు. నాకు మొకం మొత్తింది.