We see how in Asia, and especially in India, race difficulties, linguistic difficulties, social difficulties, national difficulties, all melt away before this unifying power of religion. We know that to the Indian mind there is nothing higher than religious ideals, that this is the keynote of Indian life, and we can only work in the line of least resistance. (Complete Works of Swami Vivekananda, Vol. 3, Pg. 287)

अतः हम देखते हैं कि एशिया में और विशेषतः भारत में जाति, भाषा, समाज सम्बन्धी सभी बाधाएँ धर्म की इस एकीकरण शक्ति के सामने उड़ जाती हैं। हम जानते हैं कि भारतीय मन के लिए धार्मिक आदर्श से बड़ा और कुछ भी नहीं है। धर्म ही भारतीय जीवन का मूल मंत्र है, और हम केवल सबसे कम बाधावाले मार्ग का अनुसरण करके ही कार्य में अग्रसर हो सकते हैं।

আমরা দেখিতে পাই, এশিয়ায়—বিশেষতঃ ভারতবর্ষে জাতি, ভাষা, সমাজ সম্বন্ধে সমুদয় বাধা ধর্মের সমন্বয়ী শক্তির নিকট তিরোহিত হয়। আমরা জানি, ভারতবাসীর ধারণা—আধ্যাত্মিক আদর্শ হইতে উচ্চতর আদর্শ আর কিছু নাই; ইহাই ভারতীয় জীবনের মূলমন্ত্র, আর ইহাও জানি—আমরা স্বল্পতম বাধার পথেই কার্য করিতে পারি। (5.141)

మతం సమ్మేళనాశక్తిని ఎదిరించి నిలువలేక, ఆసియాఖండంలో, అందునా ముఖ్యంగా భారతదేశంలో జాతి సంబంధమైన చిక్కులు, భాషాసంబధమైన కష్టాలు, సంఘసంబంధమైన ఇక్కట్లు, ఉపజాతులకు సంబంధించిన బాధలు అన్నీ నీరైపోగలవు. ఆధ్యాత్మికాదర్శాలకు మించినదేదీ భారతీయుని మనస్సుకు గోచరించదనీ, భారతీయ జీవనానికి మతమే కీలకమనీ మనకు తెలుసు. అంతే కాక అవరోధాలు తక్కువగా వుండే మార్గంలో మాత్రమే మనం పని చేయ గలుగుతాం. (6.179)

આપણે જોઈએ છીએ કે એશિયામાં, ખાસ કરીને ભારતમાં જાતિની મુશ્કેલીઓ, ભાષાની મુશ્કેલીઓ, સામાજિક મુશ્કેલીઓ, રાષ્ટ્રીય મુશ્કેલીઓ, બધી મુશ્કેલીઓ ધર્મની સંયોજક શક્તિ આગળ ઓગળી જાય છે. આપણે જાણીએ છીએ કે ભારતીય માનસ માટે ધાર્મિક આદર્શો કરતાં વધુ ઊંચું બીજું કંઈ નથી. ભારતીય જીવનનો આ મુખ્ય સૂર છે. અર્થાત્ આપણે ઓછામાં ઓછા પ્રતિકારની દિશામાં જ કામ કરી શકીએ.