Man as Atman is really free; as man he is bound, changed by every physical condition. As man, he is a machine with an idea of freedom; but this human body is the best and the human mind the highest mind there is. When a man attains to the Atman state, he can take a body, making it to suit himself; he is above law. (Complete Works of Swami Vivekananda, Vol. 7, Pg. 38)

માનવી આત્મા તરીકે ખરેખર મુક્ત છે, પરંતુ મનુષ્ય તરીકે બદ્ધ છે—ભૌતિક પરિસ્થિતિઓ અનુસાર બદલાયા કરે છે. મનુષ્ય તરીકે તે એક યંત્ર માત્ર છે કે જે મુક્તિના સપના સેવે છે. પરંતુ (આત્મ-સાક્ષાત્કાર માટે) સૃષ્ટિમાં આ માનવશરીર શ્રેષ્ઠ શરીર છે અને માનવમન સર્વોચ્ચ મન છે. જ્યારે મનુષ્ય આત્મ-સાક્ષાત્કાર પ્રાપ્ત કરે છે ત્યારે તે નિયમોના બંધનથી મુક્ત બની પોતાને અનુકૂળ પડે તેવું શરીર ધારણ કરી શકે છે. (સ્વામી વિવેકાનંદ ગ્રંથમાળા, Vol. 3, Pg. 285)

आत्मा की दृष्टि से मनुष्य वास्तव में मुक्त ही है, किन्तु मनुष्य की अपनी दृष्टि से वह बद्ध है। और प्रत्येक भौतिक अवस्था द्वारा उसका परिवर्तन होता रहता है। मनुष्य की दृष्टि से उसे एक यन्त्र विशेष कहा जा सकता है, केवल उसके भीतर मुक्ति या स्वाधीनता का भाव विद्यमान है, बस इतना ही। किन्तु जगत् के सभी शरीरों में यह मनुष्य शरीर ही सर्वश्रेष्ठ शरीर है तथा मनुष्य मन ही सर्वश्रेष्ठ मन है। जब मनुष्य आत्मोपलब्धि करता है, तब आवश्यकता के अनुसार वह कोई भी शरीर धारण कर सकता है। तब वह सभी नियमों के परे हो जाता है। (विवेकानन्द साहित्य, Vol. 7, Pg. 48)

আত্মা-হিসাবে মানুষ বাস্তবিক মুক্ত, কিন্তু মানুষ-হিসাবে সে বদ্ধ, প্রত্যেকটি প্রাকৃতিক পরিবেশে সে পরিবর্তিত হচ্ছে। মানুষ-হিসাবে তাকে একটা যন্ত্রবিশেষ বলা যায়, শুধু তার ভিতর একটা মুক্তি বা স্বাধীনতার ভাব আছে—এই পর্যন্ত। কিন্তু জগতের সর্বপ্রকার শরীরের মধ্যে এই মনুষ্য-শরীরই শ্রেষ্ঠ শরীর, আর মনুষ্য- মনই শ্রেষ্ঠ মন। যখন মানুষ আত্মোপলব্ধি করে, তখন সে আবশ্যকমত যে-কোন শরীর ধারণ করতে পারে; তখন সে সব নিয়মের পারে। (স্বামী বিবেকানন্দের বাণী ও রচনা, Vol. 4, Pg. 188)

ఆత్మస్వరూపంలో మానవుడు నిజానికి ముక్తుడే; మానవ స్వరూపంలో బద్ధుడు, ప్రతి శరీరస్థితివల్లా మార్పు పొందుతూంటాడు. మానవస్థితిలో అతడు మోక్షాశయంతో కూడిన యంత్రం; కాని యీ మానవ శరీరమే ఉత్తమోత్తమ శరీరం; మానవ మానసమే ఉత్తమోత్తమ మానసం. మానవుడు ఆత్మ స్థితిని పొందినప్పుడు ఆతడు శరీరాన్ని దాలుస్తాడు. దాన్ని తనకు అనుకూలంగా మలచుకోగలడు. అప్పుడు అతడు నియమాతీతుడు. (లేవండి మేల్కోనండి, Vol. 1, Pg. 332)