અધ્યાત્મ : શ્રીરામકૃષ્ણ ગાથા : અક્ષયકુમાર સેન

(ગતાંકથી આગળ)

શ્રી રઘુવીરની માળાધારણ

જય જય રામકૃષ્ણ વાંછા કલ્પતરુ,
જય જય ભગવાન જગતના ગુરુ;
જય જય રામકૃષ્ણ તણા ભક્તગણ,
યાચું રજ ચોંટેલી એ સહુને ચરણ.
શ્રીપ્રભુની બાલ્ય ક્રીડા રમ્ય સુલલિત;
ગાયે સુણ્યે થાય ચિત્ત અતિ પ્રફુલ્લિત.
પ્રભુપદે શ્રદ્ધાકેરું મૂળ કથા-સાર;
કથા ગાવા શક્તિ આપો શક્તિના ભંડાર.
એકદિ’ ગદાઈ દેખે પિતા બેસી બ્હાર;
અનુરાગે ગૂંથે છે સુગંધી પુષ્પહાર.
ચંદન કુસુમ પૂજા દ્રવ્યો ભક્તિસહ;
અર્પી શાલીગ્રામ-પૂજા કરે અહરહ.
પરમ સુડોળ શિલા હતી મહામોલી;
સુણો મન એ શિલાની વાત કહું ખોલી.
કામને પ્રસંગે એક વાર દ્વિજવર;
ચાલીયા મેદિનીપૂરે, દૂર એ શહર.
પંથ દિન ત્રણ તણો નૈઋત્ય ને ખુણે;
વાસ કરે ભાણેજ ત્યાં, એક પૂરો ગુણે.
પ્રથમ દિવસ ગયો, બીજે, ચાલ્યા જાય;
થાકી પાકી બેઠા એક વૃક્ષ છાયામાંય.
શ્રમથી અવશ થઈ, કરીયું શયન;
નિદ્રાદેવી આવી ધીમે, બીડાયાં નયન.
જુએ છે નવાઈભર્યું સ્વપ્ન દ્વિજવર;
નવદુર્વાદળવર્ણ શ્યામલ કુંવર.
સુડોળ કુમારવય હાથે ધનુબાણ;
શિરે સોહે જટા પિંગ ઝૂલી સુપ્રમાણ.
જાણે બોલે વિનતિથી આદર રાખીને;
‘મને એક સાધુ અહીં ગયો છે નાખીને.
માટી તળે પડ્યો, મને નથી પૂજાસ્નાન;
ત્યારથી હું પામ્યો નથી નૈવેદ્યવિધાન.
મને લઈ ચાલો તમે તમારે ભવન;
જવાનું તમારી સાથે મને બહુ મન.’
કહે દ્વિજ વેર, ‘પ્રભુ બોલ્યા એ શું તમે;
ખાવા દઉં આપને શું, ગરીબ છીં અમે!’
બોલ્યા રઘુવીર તમે બીઓ મા નકામું;
સ્વીકારીશ, ભલે સાદું ભોજન હું પામું.
નિદ્રાભંગે દ્વિજ વર ઊઠીયા ચમકી;
બોલ્યા, ‘આ નવાઈભર્યું સ્વપ્ન આવ્યું, નક્કી.
કરીને વિચાર થોડો, દ્વિજ ચાલ્યા ત્યાંહિ;
ખૂંદી વળ્યા ખેત જે દેખ્યું’તું સ્વપ્નમાંહિ.
હતાશ થઈને વિપ્ર મનમાં વિચારે;
શોધ્યું બધે ખેતરમાં, રાખ્યું ન લગારે.
એમ કહી કર્યું દ્વિજે ફરીથી શયન;
પ્હેલા જેવું ફરીવાર દેખાયું સ્વપ્ન.
કુમાર કહે છે, પેલી ડાંગરની તળે;
જઈ તમે શોધો તો જરૂર રામ મળે.
જાગી ઊઠી દ્વિજ ફરી ખેતરમાં જાય;
ડાંગરક્યારામાં શોધ ફળીભૂત થાય.
જોઈ ત્યાં સુંદર એક શિલા મનોહર;
પણ બેઠો હતો તેના પર ફણીધર.
સ્વપ્ન તણી વાત દ્વિજ સ્મરીને અંતર;
લેવા જાય શાલીગ્રામ તજી દઈ ડર.
અડતાંની સાથ થયો સાપ અંતર્ધાન;
ચાંપી શાલીગ્રામ વક્ષે કરે ગુણગાન.
અગાધ આનંદ સાથે લઈ આવ્યા ધીર;
પધાર્યા પોતાની મેળે ઘેર રઘુવીર.
એ જ રઘુવીરશ્રી આ, પ્રાણથીયે પ્યારા;
નિત્ય ભક્તિભાવે સેવા કરે દ્વિજ-દારા.
આ જે પુષ્પમાળાથી શણગારવાની આશ;
વિપ્રના હૃદયમાં સમાય ન ઉલ્લાસ.
સુંદર કુસુમમાળા ગૂંથી અનુરાગે;
સુગંધ ચંદન તેને ફૂલેફૂલે લાગે.
એ જ માળા ગદાઈને પ્હેરવાનું મન;
કેમ કરી પ્હેરું માળા કરે એ ચિંતન.
નવાઈ! મોઢેથી કાંઈ બોલવાનું નાંઈ;
સુણો મન પ્હેરે કેમ માળા એ ગદાઈ.
ચક્રનું વિચિત્ર ચક્ર કળી કોણ શકે;
બ્રહ્મા વિષ્ણુ મહેશની બુદ્ધિ નવ ટકે.
પૂજામાં બેઠા છે પિતા, જુએ ગદાધર;
પૂજા-ઉપચાર બધા થાળીની અંદર.
દેવને સુગંધી સ્નાન કરાવી બ્રાહ્મણ;
મીંચી નેત્રો કરે રઘુવીરનું સ્મરણ.
ઉદ્દેશ બ્રાહ્મણે માત્ર સ્મરણનો કર્યો;
સ્મરતાંની સાથે પ્રાણ સમાધિમાં ગયો.
સુયોગ દેખીને ગદાધરે એ જ કાળે;
પિતાએ ગૂંથેલી માળા પ્હેરી નિજ ગળે.
ચંદને ચર્ચિત વળી કર્યું નિજ અંગ;
તોયે થયું નહિ ધ્યાન પિતાજીનું ભંગ.
બોલાવે પિતાને એ બતાવવાને મિશે;
જુઓ ને બાપુજી, રઘુવીર કેવા દીસે.
‘હું જ છું એ રઘુવીર જુઓ તમે ન્યારી;
કેવો શોભી રહ્યો છું ચંદનમાળા ધારી.
અયોધ્યા સમાન ગામ કામારપુકુર;
થઈ બાળલીલા જ્યાંહાં પ્રભુની મધુર.
નિવાસ ત્યાં કરી રહ્યાં જે કો’ નરનારી;
પશુપંખી તૃણલતા ગુલ્મ વૃક્ષો ભારી.
તેઓને ચરણે વંદું જોડી બેય કર;
પદરજ આપી કરો ધન્ય આ પામર.
તમારા ગુણોની ગાથા મહિમા આ વર્ણન;
કરવા સમર્થ નથી પામર આ જન.
કૃપા કરી એક વાર જુઓ દૃષ્ટિ કરી;
જેથી કરી શકું પ્રભુ ગુણગાન જરી.
નથી હું પામરમાં લેખન કેરું બળ;
તમારી કૃપાનો માત્ર ભરોસો કેવળ.
ગામવાસી પાડોશીઓ નરનારી જન;
ગદાઈને જાણી કરે કૃતાર્થ જીવન.
ગાવામાં ગદાઈ પારંગત મીઠો સ્વર;
શિવ-શ્યામ-શ્યામા-ગીતો ગાય બરાબર.
નાનીશી ઉમર, કંઠે સુમધુર સુર;
થાય ચિત્ત શ્રોતાનું આનંદે ભરપૂર.
રમણીઓ ભેગી થઈ લાડુ દઈ હાથ;
‘ગીત ગા ગદાઈ’, એમ કહે ભરી બાથ.
પકડીને ગદાઈને લહે નિજ ઘેર;
વાટે ઘાટે જ્યાંહાં મળે ત્યાંથી હર્ષભેર.
કેટલુંય ખાવું આપે હાથ ઘરી પ્રેમે;
રાજી થાય, ગદાઈ જો ખાય કરી કેમે.
જમાડવા ગદાઈને થતા એવા કોડ;
ન ખાધે ગદાઈ, દુ:ખ અંતરે અજોડ.
આ હા હશે કોણ એ સૌ નરનારી જન;
સ્વીકારજો મમ તમ ચરણે નમન;
કૃપા કરી દેજો ખોલી મારાં રે નયન,
ચરણદર્શને થાય સાર્થક જીવન.

(ક્રમશ:)